Wilskracht alleen is niet genoeg
Heb je overgewicht en wil je afvallen? Wilskracht wordt overschat. Je omgeving, lichaam, geest en genen kunnen het je erg moeilijk maken als je voor gezond wilt kiezen. Zou je dat taartje nou wel nemen, je hebt toch diabetes?’ of ‘Ik kan ook nooit een dieet volhouden.’
Onbewust gedrag
Mensen zijn altijd geneigd om voor een beloning op korte termijn te gaan. Daar hoeven we ons niet voor te schamen, dat is een biologisch mechanisme. Als je een sport doet waar je niet blij van wordt, hou je dat per definitie niet vol. Zeker tachtig procent van ons gedrag ontstaat namelijk onbewust. Als je iets doet wat je niet leuk vindt dan vindt je onbewuste dat niet fijn. Het geeft stress en dat probeert je lichaam te vermijden.
Iedereen is anders. Leer jezelf kennen.
“Het vooroordeel dat je geen goede discipline hebt als iets op langere termijn niet lukt, is totaal niet waar. Het is veel complexer dan dat. Je biologische mechanisme, je opvoeding, je omgeving, je genen; dat alles bij elkaar maakt hoe moeilijk je innerlijke saboteur uiteindelijk is. Als je impulsief bent, ben je eerder geneigd om dingen te doen waar je op korte termijn blij van wordt. Ook als je in je jeugd nooit hebt aangeleerd om voor de lange termijn te kiezen, er in je gezin ongezond werd geleefd, en je bijvoorbeeld een genetische aanleg hebt voor diabetes, is het moeilijk een gezonde leefstijl vol te houden.”
Hoe houd je gezonde gewoontes vol?
- Leer jezelf goed kennen
Wees aardig voor jezelf als het even niet lukt. Ook helpt het om je te verdiepen in de strijd die zich binnenin jou afspeelt, met destructieve gedachten, hormonen en je innerlijke saboteur. Als je dit van jezelf weet, kun je bewustere keuzes maken en je leven zo inrichten dat het makkelijker wordt om voor gezond te kiezen. - Maak het leuk
Om iets op langere termijn te kunnen volhouden, moet de weg ernaar toe leuk zijn. Als je jouw sport leuk vindt, krijg je zelf echt zin om te sporten, terwijl je in het begin dacht: dit ga ik doen om af te vallen of fitter te worden. Richt je leven zo in dat het leuk is en je lol hebt, zodat je je onbewuste gedrag meekrijgt in het behalen van je doelen. - Maak een plan voor moeilijke situaties
Zet je wilskracht in om plannen te maken voor moeilijke situaties. Besef in welke situaties je extra kwetsbaar bent. Bijvoorbeeld als je van een lange werkdag thuiskomt of als je alleen thuis bent en voor de televisie zit. Voor die moeilijke situaties maak je een plan. Hoe concreter, hoe beter. - Voorkom stress
Als je gestrest of moe bent, ben je eerder geneigd om te snacken en sporten over te slaan. Prof. dr. Evers: “Als je niet tegelijk ook de stress aanpakt, is het erg moeilijk gezonde keuzes te maken. Bewust rust betekent gezondere keuzes.” Lees tips om stress tegen te gaan en meer te ontspannen. - Maak nieuwe gewoontes
Conditioneer jezelf om een nieuwe gezonde gewoonte automatisch te doen zodat je er niet meer bij na hoeft te denken, zoals tandenpoetsen. Zo kun je je lichaam te slim af zijn. Als je op vaste tijden eet, past je hormoonhuishouding en metabolisme zich snel aan. Bepaalde hormonen gaan omhoog als je altijd op dezelfde tijd eet. Tussendoor krijg je dan veel minder behoefte aan snacks. Een gewoonte kost minder energie dan wanneer we iets elke dag opnieuw moeten plannen. Omdat je lichaam evolutionair gezien gericht is op het besparen van energie houd je op deze manier iets langer vol. - Accepteer dat het op en af gaat
Als je een mindere dag hebt, is het enige wat je hoeft te doen het de volgende dag weer op te pakken. Uiteindelijk gaat het om de som van alles, en dan maakt het helemaal niets uit als het een dagje is misgegaan.
Mentale valkuilen
Mentaal zijn er volgens prof. dr. Andreas Evers twee grote valkuilen bij het volhouden van gezonde voornemens:
- De eerste is als je vooraf al denkt: Ach, het lukt nu toch niet, ik begin morgen. Of: nog één keer en dan stop ik ermee. Dat is uitstelgedrag. Het is heel slim om daar vandaag nog mee te stoppen, want het is een saboteur waarmee je jezelf continu voor de gek houdt.
- De tweede valkuil: destructieve, negatieve gedachten. Zoals: ik kan dit gewoon niet, ik ben een loser, ik vind mezelf helemaal niet leuk zo. Of je bent even teruggevallen en je denkt: het heeft nu toch geen zin meer. Bij niemand gaat het altijd goed. Het leven bestaat uit vallen en opstaan. Voorkom dat je in een negatieve spiraal komt. Als je merkt dat je daar veel last van hebt, is het belangrijk er iets aan te doen en hulp te zoeken. Dat kan een instructeur in de sportschool zijn, je vriendinnen, maar ook een psycholoog. Doe wat goed voelt voor jou. Alles is prima, als je het maar weet te doorbreken.
Bron: achtergrondartikel bewust rust, Diabc aug 2023. Interview met prof. dr. Andrea Evers, hoogleraar gezondheidspsychologie aan de Universiteit Leiden, geschreven door Daniëla Koele.
