Stress, dat heeft iedereen. Maar met een chronische aandoening, zoals diabetes, ben je dubbel belast. “Diabetes is een ziektebeeld waar je de hele dag rekening mee moet houden”, zegt hoogleraar medische psychologie Frank Snoek. “Je kunt er geen pauze van nemen of de kraan tijdelijk dichtdraaien, zoals bij veel andere stressfactoren. Je moet voor je diabetes blijven zorgen.”
Wat doet stress in het lichaam?
Stress is een natuurlijke reactie van het lichaam op een bedreiging; die kan fysiek zijn of mentaal. Het lichaam maakt de hormonen adrenaline en noradrenaline aan en de bloeddruk verhoogt. Deze automatische reactie stelt je in staat om te vechten of te vluchten als dat nodig is (om te overleven). Je hebt dan voldoende suikers in je bloed. Ook het stresshormoon cortisol stijgt.
“Stresshormonen verhogen meestal de bloedglucosewaarde, in ieder geval bij diabetes type 2. Bij mensen met type 1 leidt stress niet altijd tot een stijging van de bloedglucosewaarden, aldus Snoek. “Bij de meesten wel, maar er zijn ook mensen bij wie de stress leidt tot dalende waarden en het gebeurt ook dat er helemaal geen effect optreedt.” Tip: meet je bloedglucosewaarde regelmatig als je stress ervaart.
Herstel na stress
Of en hoe het lichaam herstelt na stress is mede bepalend voor de invloed ervan op de bloedglucosewaarden (en het HbA1c). Daarbij is het belangrijk te weten of er sprake is van acute of chronische stress. Bij acute stress kan de bloedglucose snel pieken, maar deze zakt ook snel weer af. Op het moment dat geen herstel optreedt, en mensen zich weken aaneen zorgen maken en gespannen zijn, is sprake van chronische stress. “Vaak gaat dat ook gepaard met verminderd functioneren thuis, in relaties, op het werk. Het gevoel te falen komt er dan nog bij en kan uiteindelijk leiden tot uitputting en diabetes burnout.”
Omgaan met stress
Omgaan met stress, begint met bewustwording van de eigen reactie op stressvolle situaties. Dat leren mensen door stressvolle situaties te waarderen op een schaal van 1 tot 10. “Als je de situaties waarin je de meeste stress ervoer, relateert aan je bloedglucosewaarde ga je vanzelf patronen zien. Welke omstandigheden zorgen bij jou vooral voor stress? Hoe reageer je dan? En wat zou je kunnen doen om stress te voorkomen of beter hanteerbaar te maken?” Lees onze 5 tips voor meer rust.
De omstandigheden kun je niet veranderen, maar wel de manier waarop je omgaat met tegenslag en teleurstellingen. Snoek definieert veerkracht als het herstelvermogen. “Dat verschilt van persoon tot persoon en hangt samen met levensloop en persoonskenmerken. Maar wat je achtergrond ook is: je kunt er altijd beter in worden.” Leestip: train je veerkracht.
Dit artikel is afkomstig uit Diabc 1, 2021. Tekst: Rineke Wisman.
Ook Diabc ontvangen? Word lid van DVN en ontvang het ledenmagazine 6 keer per jaar.
Meer lezen over stress
Wil je meer lezen over de oorzaken en gevolgen van stress op je lichaam, en hoe je stress kan aanpakken? Dan hebben we leestips voor je.
In het boek ‘Wij zijn onze hormonen‘ vertelt Max Nieuwdorp je over de invloed van onze hormonen. Waarom acute stress ons zo heftig laat reageren op een spannende situatie. En hoe komt het dat afwijkende hormoonspiegels verantwoordelijk waren voor een aantal cruciale beslissingen in onze wereldgeschiedenis.
In het boek ‘Een shotje leefstijl‘ gaat huisarts Jacqui van Kemenade in op de relatie tussen wat je eet en je gewicht, de gezonde bacteriën in je darm en je weerbaarheid. Bewegen, gewicht en eetlust bepalen niet alles. Omgeving en stress hebben een direct effect op je gezondheid en slapen is een gezond medicijn tegen kwetsbaarheid.
