Wat zijn hart- en vaatziekten?
Hart- en vaatziekten is een verzamelnaam voor een aantal ziektes van het hart en de vaten. Aderverkalking of atherosclerose is een van die ziektes. Hoge bloedglucosewaarden, hoge bloeddruk en een hoog cholesterol kunnen ervoor zorgen dat bloedvaten snel verkalken. De doorgang in de bloedvaten wordt kleiner, waardoor het bloed moeilijker stroomt. Ook wordt het moeilijker voor je hart om het bloed rond te pompen. In het begin merk je daar bijna niets van, maar later wél. Hierdoor kun je een hartaanval of beroerte krijgen.
Diabetes en hart- en vaatziekten
Als je diabetes hebt, heb je een groter risico op hart- en vaatziekten. Door diabetes kunnen bloedvaten beschadigen. Hierdoor blijven cholesterol en kalkdeeltjes gemakkelijk ‘plakken’ aan je bloedvaten en worden ze smaller. Het bloed stroomt er dan moeilijker doorheen.
Kleine bloedvaatjes die zorgen dat zenuwen bloed krijgen, worden door de kalk stijver. Of ze slibben dicht of gaan stuk. Ook wordt het moeilijker voor je hart om het bloed goed door je lichaam te pompen. Het bloed kan dan minder goed zuurstof en voedingsstoffen aan de zenuwen geven. De zenuwen worden hierdoor slechter, raken beschadigd of sterven soms af. Als je diabetes hebt, moet je dus beter letten op tekenen van hart- en vaatziekten.
Verschillende soorten hart- en vaatziekten
De volgende hart- en vaatziekten komen veel voor:
- Aderverkalking
Bij aderverkalking worden je vaten dikker en stijver. Hierdoor slibben de bloedvaten dicht. Als je diabetes hebt, gaat dit proces sneller. - Beroerte
Een deel van de hersenen krijgt (tijdelijk) geen zuurstof omdat een bloedvat in de hersenen verstopt raakt of stuk gaat. Je herkent een beroerte aan een scheve mond of een verlamde arm. Of ze kunnen niet goed praten of zijn in de war. Bel direct 112 als dit gebeurt. Lees ook: EHBO bij een beroerte. - Hartaanval
Een deel van het hart geen bloed en zuurstof meer. Meestal is er een bloedvat verstopt. Een hartaanval kan ervoor zorgen dat het hart helemaal stopt met pompen. Het hart staat stil en er gaat geen bloed meer naar de hersenen. Reanimatie is dan nodig. De klachten bij een hartinfarct verschillen tussen mannen en vrouwen. Mannen hebben meestal pijn op de borst of in de linkerschouder en -bovenarm. Ook kunnen ze zweten, misselijk zijn of overgeven. Vrouwen hebben vaker pijn in de kaken, rug en nek. Ze zijn vaak extreem moe, benauwd of duizelig. - Hartfalen
Bij hartfalen werkt je hart minder goed en pompt het minder bloed rond. Dit komt vaak door schade aan het hart. Een hartaanval kan je hart beschadigen. Maar ook hoge bloeddruk, nierproblemen en diabetes. In het begin merk je niet dat je hart achteruitgaat. Op een gegeven moment krijg je klachten. Je voelt je moe en krijgt dikke voeten of enkels. Ook moet je ’s nachts vaker plassen en kun je moeilijker ademen. Herken je deze klachten? Bespreek ze gelijk met je huisarts om erger te voorkomen.
Minder bekende signalen van hart- en vaatziekten
Bij pijn op de borst denk je vast meteen aan een hartinfarct. Maar er zijn ook klachten van hart- en vaatziekten die minder duidelijk zijn. Bijvoorbeeld:
- Snel buiten adem zijn (bij inspanning of platliggen)
- Moeheid
- Afdruk van de sok in het onderbeen (vocht vasthouden)
- Minder zin in eten
- Minder goed kunnen inspannen
- ’s nachts vaker moeten plassen
Vooral vrouwen hebben vaker de minder duidelijke klachten. Het is goed om hier alert op te zijn.
Oorzaken
Er zijn verschillende dingen die hart- en vaatziekten kunnen veroorzaken. Bijvoorbeeld:
- Diabetes
- Hoge bloeddruk
- Hoog cholesterol
- Roken
- Overgewicht
- Stress
De behandeling van hart- en vaatziekten
Bij een hart- of vaatziekte krijg je vaak verschillende medicijnen. Ze zijn nodig om het minder zwaar te maken voor het hart of om (nieuwe) hart- en vaatziekten te voorkomen. Meestal zijn ze langere tijd nodig, soms levenslang. Ook als je je al beter voelt of geen klachten (meer) hebt.
De behandeling van diabetes
Schade aan je hart of bloedvaten kun je niet terugdraaien. Wel kan een behandeling ervoor zorgen dat de schade niet erger wordt. Bespreek met je zorgverlener wat voor behandeling bij jou past. De behandeling kan bestaan uit:
- De bloedglucosewaarde zo stabiel mogelijk houden. Bij de meeste mensen is dit nuchter tussen de 4,4 en 8 mmol/l. En twee uur na het eten onder de 9 mmol/l. Bij hart- en vaatziekten schrijft een arts meestal een SGLT2-remmer voor om je glucosewaarde te regelen. Soms ook een GLP1-agonist, meestal bij diabetes type 2 en overgewicht. Bespreek met je zorgverlener of deze medicijnen ook voor jou een goede behandeling zijn, ook als je bloedglucosewaarde onder controle is met je huidige behandeling. Van deze medicijnen is namelijk aangetoond dat ze het risico op hart- en vaatziekten verkleinen.
- Leefstijladviezen: stop met roken, zorg voor een gezond gewicht, beweeg regelmatig en eet gezond. Bekijk tips.
- Voedingsadvies. Bespreek met je zorgverlener welk voedingspatroon het beste bij je past.
Wat kun je zelf doen?
Probeer je glucosewaarden tussen je streefwaarden te houden. Gezond eten, veel bewegen, voldoende slapen en ontspannen helpen daarbij. Soms heb je medicijnen nodig.
- Rook niet. Bekijk tips
- Voorkom overgewicht of probeer af te vallen.
- Beweeg voldoende.
- Eet weinig zout.
- Eet weinig verzadigde vetten.
- Eet voeding met veel vezels, zoals groenten en fruit.
- Drink geen alcohol, of in ieder geval niet meer dan 1 glas per dag.
- Drink maximaal 4 kopjes koffie zonder suiker per dag. Gefilterde koffie is beter voor je cholesterolgehalte.
- Zorg dat je bloedsuikers zoveel mogelijk binnen de streefwaarden blijven.
- Neem je medicijnen volgens de adviezen op de bijsluiter.
Onderzoek je gezondheid
Houd de volgende waarden regelmatig in de gaten als je wilt meten hoe het met je gezondheid gaat:
Als dit allemaal goed is, heb je minder kans op problemen aan je hart. Laat jouw waarden daarom ieder jaar controleren.
Grip op je gezondheid
Ongeveer de helft van de mensen met diabetes type 2 krijgt vroeg of laat te maken met complicaties. Gelukkig kun je zelf het risico verkleinen en de klachten verminderen.Wil jij niet voor verrassingen komen te staan met je gezondheid? Neem dan zelf de regie, tijdens deze 5-weekse challenge. Het geeft je zelfvertrouwen en meer energie.
Meer informatie
In het gratis e-book over hart- en vaatziekten van Diabetesvereniging Nederland lees je meer over de oorzaken, verschillende soorten en behandeling van hart- en vaatziekten voor mensen met diabetes.
